LOW-E CAM TEMPER PROSESİ ; KURALLAR ve SORUNLAR
LOW-E CAM TEMPER PROSESİ – KURALLAR
VE SORUNLAR
Fırına giren
soğuk camın kaplaması üstte olduğu için üst yüzey ısıyı itecek, alt yüzey daha
fazla ısındığı için cam üst tarafa doğru bükülmeye başlayacaktır. Camın düzgün
şekilde kalabilmesi için üst konveksiyon motorlarının çalıştırılması, böylece
fırın içinde yukarıda doğru itilen sıcam havanın kaplamaya doğru geri itilmesi,
ısıtma süresinin alt ve üst yüzey ısılarının dengeli olmasına yetecek kadar
uzatılması ; nihai olarak da fırın ısısının düşürülmesi gerekecektir.
Yukarı doğru
bombe yapan camı düzeltmek için üst rezistans ısılarını arttırmak hiçbir zaman
doğru bir işlem değildir. Bu fırın içindeki genel ısı düzeyini yükseltir,
sonuçta kaplamanın yanmasınıa da yol açabilirsiniz.
Low-E
kaplamalı camlar ile çalışılırken genel kural ısıları düşmek, ısıtma zamanını
bununla orantılı şekilde yükselterek bir denge sağlamaktır.
Eğer sürekli
Low-e cam ile çalışmıyorsanız, düz camlardan ya da set kaplamalı camlardan low-e camlara
geçeceğiniz zaman fırın ısısını düşürülmesini beklemek zorundasınız. Bu değer ,
camın kaplama özelliğine ( tek gümüşlü, çift ya da 3 gümüşlü ), cam
kalınlığına, fırına girecek camın ebatlarına göre değişmekle birlikte, aynı
zamanda fırın özelliklerine, fırın ebatlarına , konveksiyon motorlarının gücü ve
konveksiyon sistemine göre de farklılaşacaktır.
Kabaca da
olsa bir bilgilenme açısından şu tür değerler arasında çalışılması mümkündür diyebiliriz ;
Güçlü ve tam
konveksiyonlu fırınlarda; 650-680 ℃，40-45 saniye/mm
Radyan ısıtmalı-
konveksiyon destekli fırınlarda ; 670-690 ℃，50-55 saniye/mm
Low-E
camların temperlenmesinde sadece bunlara dikkat etmek yetmiyor elbette. TEMPER
PROSESİ kendinden önceki prosesten başlayarak bir sonraki prosese kadar uzanan
bir dizi prosese ait işlemleri bağrında
taşıyan bir işlemdir. Bunu daha iyi
anlatabilmek adına birkaç noktaya daha değinmek istiyorum
Tempere operatörü
kendisine teslim edilen camları proses öncesi işlemler açısından kontrol etmek
zorundadır. Temper türünün ne olduğunu (tam temper, kısmi temper-sertleştirme,
bombe temper gibi); camın kenar işlemesinin siparişe uygunlu yanı sıra temper
açısından uygun olup olmadığını ; yıkama kalitesinin uygun olup olmadığını
kontrol etmelidir. Eğer yıkama kalitesi uygun değilse cam tekrar yıkanmalıdır. Şişe
Cam bayileri ve temperlenebilir Low-E akreditasyonu olan bayiler iyi bilirler ki,
akreditasyon denetimlerinde eğer temper önünde ayrıca bir yıkama makinesi varsa
değerlendirmede kendilerine
ARTI PUAN verilir. Operatör cam
yüzeyinde su lekesi olup olmadığını mutlaka kontrol etmeli; sürekli olarak,
temiz Low-E cam eldiveni ile çalışmalı, camların kaplamalı yüzüne dokunmamalıdır.
Çünkü Cam yüzeyindeki su lekesi ve parmak
izleri temperden sonra daha görünür
olmaktadır. Bu da reklamasyona ( müşteri şikayetine, ürün idesine ) neden olmaktadır.
Low-E
camların Temper prosesinde müşteri talebi olarak TEMPER YÖNÜ talep edilebilmektedir. Bunun
anlamı prosesten kaynaklı olarak cam yüzeylerinde oluşan dalgalanmanın (standart
içi bir dalgalanma olsa da) cephede hep aynı yönde ( düşeyde-ki genellikle
böyle istenmektedir, ya da yatayda) olmasıdır. Bu durumda operatörler camları temper yükleme
masasına yerleştirirken en ya da boy
ölçüsünü dikkate almak ve bütün camları aynı ölçüye göre dizmek zorundadır.
Temperli
camlar Lamine yapılacaksa, her sarjan çıkan camlar bulundukları yerden alınan
diğer şarjın camı ile eşlenmelidir.
CE Uygunluğu
açısından –Fabrika Üretim Kontrolü kapsamında- Temper çıkışında mutlaka bir
numune cama parça sayısı testi yapılmak zorundadır. Her ne kadar TS EN 12150 standardı vardiyada bir numune kırılmasını
yeterli görse de bazı işletmeler her cam türü değiştiğinde bunu yaparak kalite
çıtasını yüksekte tutmaktadır. CE yönetmeliği ve yine TS EN 12150 gereği olarak
EĞİLME MUKAVEMETİ testi de Fabrika Üretim Kontrolü kapsamında yapılmak
zorundadır. Şişe Cam A.Ş. açısından bu testlerin yapılıyor olması mutlak
gerekliliklerden biridir. Şişe Cam
bayisi olmayan firmalar da yasal bir zorunluluk ( YAPI MALZEMELERİ YÖNETMELİĞİ-
CE TİP ONAYLARI , PERFORMANS BEYANLARI vb. açısından) olarak yapmalıdır.
Parça sayısı
ve Eğilme Mukavemeti dışında temper sonrası yapılması gereken kontrollerden bir
diğeri ondülasyon kontrolüdür. TS EN 12150 standardı gereği Genel Bombe, Yerel
Bombe ve UÇ BÖLGELERDE aşağı ya da yukarı doğru eğilmelerin ölçülmesi zorunludur.
Temperlenmiş
olsun ya da olmasın, kesimi yapılan ya
da blok koruma bandı sökülen Low-E camların 48 saat içinde çift cam ünitesi
haline gelmesi gerekmektedir. Bir çok cam üreticilerinin ortak tavsiyelerinden
biri budur. Buna ek olarak temperli Low*E camların tek cam olarak kullanılmaması tavsiye edilmekte. Aksi
takdirde hiçbir şekilde reklemeasyon kabul edilmeyeceği açıkça kataloglarında
ve proses talimatlarında yer almaktadır.
Buna ilave
olarak Şişe Cam tarafından akredite edilmiş firmaların denetimlerinde, Low-E
camların kesimden ısıcam haline dönüştürülene kadarki bütün işlemlerinin aynı
işletme içinde yapılması şart koşulmaktadır. Franchise anlaşması gereği, temperlenmiş bir Low-E camın bir başka firmaya
satışı ya da tek cam olarak kullanımına bayi tarafından izin verilmesi de
yasaktır.
Dikkat
edilmesi gereken konulardan bir diğer ise temperden çıkan ilk Low-E camın
kaplamalı yüzeyinin cam taşıma teçhizatına değmeyecek şekilde olması, araya
uygun bir ayraç konulduktan sonra diğer camların low-e kaplamalı yönlerinin
teçhizata bakması gereklidir.
Low-E Kaplamalı
camların kenar sıyırmaları ayrıca bir sorundur. Günümüzde Cam Cephelerde farklı
sistemlerin bir arada uygulanması nedeni
ile camların her bir kenarında birbirinden farklı kenar sıyırma işlemi yapılmak
zorunda kalınmaktadır. Bu da temper prosesinde kırık oranını yükseltmektedir.
Üstelik bu tür camların sıyırma yüzeyine çerçeve baskı istendiğinde sorun daha
karmaşık hale gelmektedir. Pek çok cam işleme firması kendi sözleşmelerinde bu
zorluklara karşı kendilerini korumak amacıyla “kabul edilebilir kusur” tanımı yapsa da bu
konu müşterileri ile aralarında süregiden memnuniyetsizlik tartışmalarını bitirecek gibi değildir. Bu gibi durumlarda en
iyi seçenek numune cam yapmak, bunu da müşterilerinin
kabul edebileceği mükemmeliyette yapmak yerine, kendi “kabul kriterlerine” , makine
ve proses özelliklerine ( tecrübe ve yetenekkerine) uygun, seri imalattan çıkabilecek ortalama kriterlere göre yapmalarıdır.
Son olarak
şunu da ifade etmek isterim , bilindiği gibi çift cam ünitelerinde kontrol ve kabul
kriterleri Temperlenebilir Low-E
camlarda yaşanan sorunlardan sonra ISO ve CEN
tarafından değiştirilmiştir. EN 1279 standardının bir önceki
revizyonunda kontrol mesafesi kol boyu diyeceğimiz 40-50 cm iken, son revizyonda bu mesafe 3
metreye yükseltilmiştir. Bunun nedenlerinden biri, düşük emisiviteli, yumuşak kaplamalı Low-E
camların işlenmesinden kaynaklı zorlukları dikkate alarak görsel kusurları geri plana çekip performansa
dayalı kriterleri ön plana çıkartmaktır.
